Oświadczenie Komitetu ONZ, uznające aborcję za prawo człowieka, sprzeczne z prawem międzynarodowym

Adobe Stock

· Komitet ONZ do spraw Likwidacji Dyskryminacji Kobiet wydał oświadczenie, według którego prawo do aborcji jest prawem człowieka i wynika z prawa międzynarodowego.

· W związku z tym, organ ten rekomenduje wszystkim państwom-stronom dekryminalizację i legalizację aborcji, a także zapewnienie edukacji wrażliwej na „gender”, w zakresie „zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego” oraz praw w tym obszarze.

· To oświadczenie stoi w sprzeczności z normami prawa międzynarodowego, które nie przewidują tzw. prawa do aborcji na życzenie w żadnym z traktatów czy innych umów międzynarodowych dotyczących praw człowieka.

Przedmiotem oświadczenia zatytułowanego „Ochrona życia, zdrowia i przyszłości dziewcząt poprzez zminimalizowanie liczby niechcianych ciąż i zagwarantowanie dostępu do bezpiecznej aborcji” są „prawa reprodukcyjne i seksualne” oraz związane z nimi tzw. prawo do aborcji na życzenie.

W oświadczeniu autorzy wyrażają ubolewanie, iż w niektórych regionach świata nastąpił „regres” oraz wycofywanie się z „ochrony dostępu dziewcząt” do „bezpiecznej aborcji” i „usług poaborcyjnych bez należytego uwzględnienia ochrony ich życia, zdrowia fizycznego i psychicznego oraz przyszłości, ani uznania ich istotnej roli i potencjalnego wkładu w potencjał ludzki i gospodarkę narodu”. Za przykład podają wyrok Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych Ameryki, który w wyroku Dobbs v. Jackson Women's Health Organization z czerwca 2022 roku uznał, że z Konstytucji USA nie wynika prawo do aborcji. Zdaniem Komitetu, w efekcie tego wyroku dostęp dziewczyn do aborcji uległ pogorszeniu. W dalszej części oświadczenia Komitet stwierdza, iż „utrudnianie dziewczętom dostępu do bezpiecznego przerywania niechcianej ciąży jest sprzeczne ze zobowiązaniami państw do zagwarantowania dziewczętom prawa do równości, autonomii, prywatności i wolności reprodukcyjnej, podstawowego prawa do ochrony przed niebezpiecznymi sytuacjami zdrowotnymi, a także wolności od przemocy ze względu na płeć oraz okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania”. W związku z tym, Komitet wyraźnie podkreśla, iż „dostęp do nowoczesnych form antykoncepcji oraz do bezpiecznej i wysokiej jakości aborcji jest prawem człowieka na mocy prawa międzynarodowego i jest szczególnie ważny dla dziewcząt”. Dlatego też w oświadczeniu jego autorzy nawołują m.in. do dekryminalizacji i legalizacji aborcji oraz do zapewnienia edukacji wrażliwej na „gender”, w zakresie tzw. zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz praw w tym obszarze. 

Co jednak istotne, aborcja jako prawo człowieka nie została uznana w żadnej z umów międzynarodowych. Te za najważniejsze z praw człowieka uznają prawo do życia, a w dalszej kolejności inne prawa, takie jak prawo do prywatności. Mimo to, kilka Komitetów ONZ w swych oficjalnych dokumentach próbuje wyprowadzić tzw. prawo do aborcji z koncepcji praw reprodukcyjnych i seksualnych, pojawiającej się w oficjalnych dokumentach międzynarodowych organizacji, czego przykładem jest stanowisko Komitetu ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet.

Komitet do spraw Likwidacji Dyskryminacji Kobiet (Committee on the Elimination of Discrimination against Women, CEDAW) to wyspecjalizowany organ, działający w ramach struktury Organizacji Narodów Zjednoczonych. Podstawowym zadaniem tego organu jest monitorowanie wdrażania i przestrzegania przez państwa-strony postanowień Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne w 1979 roku. Zgodnie z jej postanowieniami, państwa-strony są zobowiązane do składania, co najmniej raz na 4 lata, sprawozdań informujących o wykonywaniu postanowień wspomnianej umowy międzynarodowej. Po zapoznaniu się takim dokumentem Komitet może wydać rekomendacje co do sytuacji kobiet w danym państwie. 

Sam Komitet składa się z 23 ekspertów, zgłaszanych przez państwa strony i wybieranych na 4-letnie kadencje wedle klucza geograficznego. Co istotne, członkowie Komitetu występują we własnym imieniu. Oznacza to, iż nie reprezentują oni krajów swego pochodzenia.

- Oświadczenie wydane przez Komitet do spraw Likwidacji Dyskryminacji Kobiet należy uznać za kolejną próbę pozatraktatowego umieszczenia aborcji w zakresie praw człowieka. W dodatku, jego autorzy uznają zakaz aborcji za formę nieludzkiego traktowania. Warto zauważyć, że życie ludzkie podlega ochronie nie tylko na gruncie przepisów prawa międzynarodowego, ale w polskim porządku prawnym, ochrona ta jest zagwarantowana także poprzez Konstytucję RP i ugruntowane orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, zgodnie z którym, ochronie podlega ono także w swojej prenatalnej fazie - wskazuje Patryk Ignaszczak z Centrum Prawa Międzynarodowego.